De werkvloer in transitie. Voor individuen is werk is steeds meer gericht op persoonlijke groei en het realiseren van waarden. Hierover ging het symposium Aspecten Future of Work, dat onlangs plaatsvond in Utrecht bij Ascender (part of TELUS Health).
“De afgelopen decennia is door de digitalisering de manier waarop we werken fundamenteel veranderd: we zitten achter de pc in een kantoortuin of met een laptop op een flexplek of thuis en werken in een netwerkomgeving’, zegt Patricia van Casteren, psycholoog Arbeid & Gezondheid en directeur Clinical Innovation van Ascender. Van Casteren is een van de sprekers op het symposium ‘Aspecten Future of Work’ dat werd georganiseerd in het kader van het afscheid van Dick Freriks als belangrijke founder van Ascender[1]. Centraal thema is de werkvloer in transitie en de gevolgen voor werknemers en werknemers.
De trends op de werkvloer vat Van Casteren samen als volgt: diversiteit en inclusie; authenticiteit; netwerken; verbinding en samenwerking. ‘Werken is complexer geworden. We zijn flexibeler gaan werken. Organisaties werken zowel met vaste werknemers in loondienst als met zzp-ers die een lossere relatie met hun opdrachtgevers hebben. In de toekomst zullen digitalisering en flexibilisering verder doorzetten. Dat komt er in de praktijk op neer dat we 24/7 beschikbaar moeten zijn – en dat kan belastend zijn.’
Werkdruk
Hoe organisaties daar op kunnen inspelen, was een van de centrale vragen tijdens het symposium. Duidelijk is dat veranderingen op de werkvloer ook van invloed zijn op het welzijn van werknemers. Want ook dat is een trend: burn-out. Zo’n 17 procent van de werkenden heeft last van burn-out klachten met een psychische oorzaak; met name in de gezondheidzorg is het ziekteverzuim door de toegenomen werkdruk hoog.
Door personeelskrapte op een oververhitte arbeidsmarkt is de werknemer nu aan zet. Dat betekent dat werkgevers meer aandacht moeten besteden aan de fysieke en mentale gezondheid van hun werknemers, waarbij een support van psychologen en coachs eerder regel dan uitzondering is geworden in organisaties.
“Duurzaam inzetbaarheid is een van de uitdagingen van de toekomst. Hoe zorg je er als organisatie voor dat medewerkers plezier en motivatie in hun werk hebben en houden?”, zegt Van Casteren. “Mogelijk door middel van flexibele werktijden, telewerken, en beleidsmaatregelen die gericht zijn op een goede werk-privé balans. Je ziet de laatste jaren dat medewerkers andere eisen stellen. Ze geven bijvoorbeeld de voorkeur aan een hybridevorm, versneld door de Coronacrisis: enkele dagen per week op kantoor en enkele dagen thuis. Mensen willen een beter evenwicht tussen werk en privé, meer regie over hun agenda en voldoende leer- en groeimogelijkheden. Dat hangt samen met een andere ontwikkeling: werk wordt gezien als meer dan uitsluitend geld verdienen; werk moet gericht zijn op het vervullen van persoonlijke doelen en waarden. Werk moet betekenis geven.”
Positieve psychologie
Werkgevers en werknemers zijn daar samen verantwoordelijk voor, waarbij psychologen hen kunnen ondersteunen. Ascender zet zich daarvoor al deccenia in. Toen Dick Freriks als klinisch psycholoog Ascender oprichtte, signaleerde hij een paradigmaswitch in de arbeidspsychologie: oplossingsgerichte psychologie door de nadruk te leggen op wat iemand wel kan, en niet op wat iemand niet (meer) kan. Positieve psychologie benadert de mens vanuit diens mogelijkheden en ambities. In deze benadering is nastreven van zelfontplooiing en zelfverwerkelijking het doel. Freriks zag in de afgelopen jaren in organisaties de opkomst van de positieve psychologie en de betekenis van werk als waarde. “In mijn jarenlange ervaring als psycholoog’, zegt Freriks tijdens het symposium, ’ben ik steeds weer verrast door de mogelijkheden van de mensen die ik coach of therapeutisch behandel om te veranderen. De uitdaging vind ik om vanuit positieve psychologie en oplossingsgerichte coaching perspectief te bieden. Dit zijn krachtige methodieken die toegevoegde waarde bieden op ons werkveld van arbeid en gezondheid. En daar kreeg ik energie van.”
Werk als waarde
“Wij geloven dat maatschappelijk meedoen en werken waardevol is en wij willen mensen ondersteunen duurzaam en goed aan het werk te zijn en blijven”, zegt Moniek Vossenaar, die samen met Freriks aan de wieg stond van Ascender, dat sinds eind 2021 deel uit maakt van de internationale organisatie LifeWorks en later van TELUS Health. “Met het worden van een landelijke speler indertijd, moest Ascender zich herdefinieren en verder professionaliseren. Een duidelijke keuze werd gemaakt voor het bieden van concrete, evidence based oplossingen voor organisaties en werkenden, met een kop en een staart en met als belangrijke profssional de psycholoog arbeid & gezondheid (A&G). Wat ond betreft dé professional die toegevoegde waarde biedt in tijden van toenemend psychisch verzuim en verhoogde werkdruk. Ons gekwalificeerde team van psychologen in het werkveld van arbeid & gezondheid begeleidt organisaties, teams en individuen in het zo prettig en duurzaam mogelijk werken. Een goed gezondheidsbeleid reikt verder dan het voorkomen en verminderen van verzuim, het gaat om het duurzaam inzetbaar, gezond, vitaal en gemotiveerd houden van werkenden, in tijden waarin werknemers voldoende keuzemogelijkheden hebben, maar bovenal uit maatschappelijke verantwoordelijkheid.”
Wetenschappelijk onderzoek
“We werken met evidence based methodieken waarbij we samenwerken met onderzoekers van Tranzo, wetenschappelijk centrum op het gebied van zorg en welzijn van Tilburg University’, zegt Vossenaar. Zoals de ontwikkeling en toepassing van de Werk als Waarde gespreksmethodiek. Op basis van de Capability-vragenlijst wordt in kaart gebracht welke waarden voor hem/haar belangrijk zijn in het werk. De vragen richten zich op de werkaspecten, die bijdragen aan het creëren van waarde voor de werknemer, en daarmee voor het team en het bedrijf. Vervolgens wordt gekeken of daar in de huidige werksituatie genoeg ruimte voor is en wat er eventueel moet veranderen om deze waarden te kunnen realiseren.
“Naar ziekteverzuim met een psychische oorzaak is al veel onderzoek gedaan’ zegt Margot Joosen, onderzoeker van Tranzo. Maar er is nog onvoldoende kennis over hoe je dat kunt voorkomen, of wat nodig is om succesvol te herstellen.” Ze doet nu onderzoek naar ziekteverzuim vanuit het perspectief van de uitgevallen werknemers zelf. “Je moet eerst weten wat mensen zélf belangrijk vinden in hun werk, en daar moet je waardering voor tonen. Uit onderzoek weten we namelijk dat als mensen werk doen dat waardevol voor hen is, ze zich beter voelen, ze beter functioneren en productiever zijn, minder vaak ziek zijn en minder geneigd zijn om van beroep te veranderen”, zegt Joosen.
Inspiratie
Ze laat zien hoe de eerder genoemde Werk als Waarde methodiek in een organisatie geïmplementeerd kan worden. “Het begint bij een assessment van werkwaarden van individu en team: analyseren wat individuen en een team als geheel belangrijk vinden. Dan wordt er gezamenlijk een plan van aanpak opgezet. Leidinggevenden worden getraind in de gespreksmethodiek, om die toe te kunnen passen op de werkvloer. Ze leren in gesprekken met werknemers vragen te stellen als: Welke waarden zijn voor jou belangrijk? Wat motiveert je in je werk? Wat is er nodig om je doelen te bereiken? Wat kun je daar zelf aan doen of veranderen als het niet lukt? Het onderliggende idee is dat je je focust op wat je in de toekomst wil bereiken, in plaats van dat je alleen praat over problemen in het verleden. Uit evaluaties blijkt dat de gesprekken worden ervaren als positief en inspirerend, en zelfs demedicaliserend.”
De afscheidnemende Freriks zelf wordt door de sprekers geprezen om zijn bevlogenheid en creativiteit als psycholoog en als leidinggevende. Hij wordt ervaren als iemand die anderen inspireert en motiveert. Iemand die als het ware de Werk als Waarde-methodiek personifieert. Zijn simpele advies aan leidinggevenden is: ‘Goed luisteren en teruggeven is de essentie van elk gesprek.”
Over Ascender
Ascender richt zich op een drietal aspecten van werken; preventie, voorkomen dat iemand uitvalt door versterken, groeien en kansen benutten. Diagnosticeren als werk niet meer lukt. En, als iemand is uitgevallen: herstellen en re-integreren. In samenwerking met bedrijfs- en verzekeringsarts, werkgever of verzekeraar wordt gekeken hoe en met welke middelen een organisatie kan zorgen voor gezonde individuen en een gezond werkklimaat. Daarvoor biedt Ascender onder meer re-integratie- en vitaiteitsproducten, maatwerk ontwikkel-, en medewerkers ondersteunende programma’s, loopbaancoaching, trainingen en workshops gericht op duurzame inzetbaarheid en functioneren in werk. Voor zowel medewerkers, zelfstandige professionals, en leidinggevenden als voor teams en organisaties.
Voor een goed gesprek of vragen over het bovenstaande neem contact op met Patricia van Casteren, Psycholoog Arbeid & Gezondheid en Director Clinical Innovation: P.vanCasteren@Ascender.nl.
[1] Vanaf september 2021 maakt Ascender deel uit van LifeWorks dat sinds 2022 deel uit maakt van TELUS Health