Wat al jaren schuurt, en wat tijdens de pandemie de gezondheidszorg en de samenleving heeft ontwricht, is het tekort aan verplegend personeel. Die trend zet door naar een, in 2031, dramatisch getal van 135.000 te weinig verpleegkundigen, plus een tekort aan elfhonderd artsen in de ouderengeneeskunde, althans volgens de berekening van ABF Research in opdracht van het ministerie van VWS. Door de toenemende vergrijzing en daarmee een groeiende zorgvraag dreigt capaciteitskrapte een maatschappelijk probleem te worden. Aan Conny Helder, minister voor Langdurige Zorg, de taak om de groeiende kloof tussen demografie en arbeidsmarkt te verkleinen. Hoge prioriteit, aldus Helder, is ‘het aantrekkelijker maken’ van werken in de zorg.
Over wat verpleegkundigen onaantrekkelijk vinden zijn rapporten vol geschreven. Een keurslijf van regels, ten koste van patiëntenzorg. Te weinig autonomie en zeggenschap over beleid. Chronische werkdruk. Te weinig betaald. Jonge artsen in opleiding tot specialist (AIOS) klagen inmiddels over hetzelfde, zoals blijkt uit een onderzoek van AIO Jory Hoogendam en oud-ombudsman Alex Brenninkmeijer dat is gepubliceerd in het Nederlands Juristenblad (NJB) – een beeld dat wordt bevestigd in het artikel in De Groene over jonge artsen die er de brui aan geven. Ook zij twijfelen of ze ‘hun leven willen geven aan het ziekenhuis’. Zo’n tien procent valt oververmoeid uit, één op de vijf denkt regelmatig over stoppen. Als ze dat na lang wikken en wegen doen, gaan ze meestal in een andere tak binnen de geneeskunde werken.
Past het dienstverlenend beroep niet meer bij het arbeidsethos van de nieuwe generatie? De ouderwetse mores van het ziekenhuis sluiten niet bij hen aan. De hiërarchische meester-gezelverhouding. De spartaanse arbeidsvoorwaarden. De weinig feministische sociale codes. ‘Hun identiteit is méér dan hun baan en hun wereld groter dan het ziekenhuis. Zij zíjn geen arts, maar werken als arts.’
Voor het voorkomen van eenzelfde capaciteitsdoemscenario als dat van verpleegkundigen is er geen pasklare oplossing. In elk geval niet door de bijl in de ziekenhuizen te zetten, zoals Folkert Jensma in zijn column in de NRC suggereert door zelfs een parallel te trekken met de werkvloer van The Voice. Dan is er op zijn oude dag geen ‘held in een witte jas’ meer die voor hem ‘de deur wil openhouden’. Een ouderwets cliché bovendien, want er is al lang het nodige in beweging.
Het klassieke mannenbolwerk feminiseert; op alle afdelingen, ook in de traditionele macho-vakken als chirurgie en radiologie, is een ruime meerderheid vrouw. Hetzelfde geldt voor AIOS (67 procent). Op bestuurlijke sleutelposities rukken vrouwen snel op. Opleiden gebeurt in teamverband (m/v), en het stellen van een diagnose en vaardigheden onder de knie krijgen, zul je nu eenmaal moeten leren van ervaren collega’s (m/v). In een acute situatie zal dat niet altijd even geduldig gebeuren, wat iets anders is dan afpissen en publiekelijk vernederen. Dat mag nooit.
Onaantrekkelijk is vooral het gebrek aan autonomie en de administratiebulk. Het geschipper met (deeltijd)werk en privé-leven, de nachtdiensten. Een muurvaste werkcultuur waar ook de oudere generatie onder lijdt en die smeekt om verandering.
Voor een nieuwe generatie specialisten is er een extra angel: de flexibilisering van de arbeidsmarkt, zoals bij verpleegkundigen die zich laten inhuren als zzp’er en daarmee meer vrijheid en betere werktijden kunnen regelen. Dat voordeel hebben jonge artsen niet, zij zwerven soms jarenlang door het land op zoek naar een vaste aanstelling. Aan dat neoliberale fenomeen kan dit kabinet paal en perk stellen, net als aan de wildgroei van regels. Om een generatie – ook op andere werkvloeren die blijven hangen in een machocultuur, zoals de advocatuur en de journalistiek – meer rust en zekerheid te bieden.
Bron: De Groene Amsterdammer
Ascender heeft haar jarenlange ervaring in de zorg vertaald naar maatwerkoplossingen onder de noemer van MedischVitaal. Voor mentale ondersteuning van medisch specialisten, verpleegkundigen, huisartsen, verloskundigen, fysiotherapeuten, tandartsen en andere zorgprofessionals. Gericht op voorkomen van burn-out (en ander verzuim), herstel en optimaal functioneren.